1. Η αμμωνία, με απλά λόγια για αρχάριους, είναι μια τοξική ουσία που μπορεί να σκοτώσει άμεσα τα ζωντανά του ενυδρείου μας και που προέρχεται από τους ρύπους που μένουν στο νερό.
Μπορούμε να καταλάβουμε την παρουσία της σίγουρα με τα υγρά τεστ νερού ή από τη μυρουδιά (για όσους την ξέρουν) ή αν το νερό παρουσιάζει λευκή θολούρα αλλά τελικά δυστυχώς και από τα συμπτώματα των ψαριών που αναφέρονται παρακάτω.
Εμφανίζεται συχνότερα σε νέα "άστρωτα" ενυδρεία με έλλειψη αποίκησης νιτροποιητικών (καλών) βακτηρίων στα υλικά του φίλτρου και στις επιφάνειες (τζάμια, διακοσμητικά και φυτά) όπως και στο βυθό του ενυδρείου.
Εντούτοις, μπορεί επίσης να εμφανιστεί και σε ένα στρωμένο ενυδρείο όταν:
Μπορούμε να καταλάβουμε την παρουσία της σίγουρα με τα υγρά τεστ νερού ή από τη μυρουδιά (για όσους την ξέρουν) ή αν το νερό παρουσιάζει λευκή θολούρα αλλά τελικά δυστυχώς και από τα συμπτώματα των ψαριών που αναφέρονται παρακάτω.
Εμφανίζεται συχνότερα σε νέα "άστρωτα" ενυδρεία με έλλειψη αποίκησης νιτροποιητικών (καλών) βακτηρίων στα υλικά του φίλτρου και στις επιφάνειες (τζάμια, διακοσμητικά και φυτά) όπως και στο βυθό του ενυδρείου.
Εντούτοις, μπορεί επίσης να εμφανιστεί και σε ένα στρωμένο ενυδρείο όταν:
- Προστεθούν συγχρόνως πολλά νέα ψάρια
- Υπάρχουν λίγα ή κακής ποιότητας υλικά φίλτρου για τον αριθμό και το είδος των ψαριών του ενυδρείου
- Δεν λειτουργεί σωστά και συνεχώς το φίλτρο, λόγω πολύωρης διακοπής ρεύματος ή βλάβης.
- Έχουμε μεγάλη ιχθυοφόρτωση στο ενυδρείο
- Κάνουμε λάθος συντήρηση πλένοντας τα βιολογικά υλικά με κρύο χλωριωμένο νερό βρύσης, μειώνοντας σημαντικά τον πληθυσμό των καλών βακτηρίων.
- Πεθάνει και μείνει μέσα στο νερό κάποιο ψάρι ή άλλο ζωντανό.
- Πέσει παραπάνω τροφή από ότι μπορεί να αντιμετωπίσει η βιολογία του ενυδρείου
- Οι βακτηριακές αποικίες χαθούν λόγω της χρήσης κάποιων φαρμάκων ή χημικών.
- Μειωθεί ο πληθυσμός των καλών βακτηρίων από ξαφνική αλλαγή στις παραμέτρους του νερού, θερμοκρασία, οξύτητα (pH) και σκληρότητα (gH).
- Υπάρχουν πολλά σάπια φύλλα από φυτά, που συμβάλουν στη δημιουργία ρύπων.
2. Συμπτώματα δηλητηρίασης από Αμμωνία:
- Τα ψάρια λαχανιάζουν και ανασαίνουν στην επιφάνεια νερού
- Πορφυρά ή κόκκινα βράγχια
- Το ψάρι είναι σε λήθαργο
- Απώλεια όρεξης
- Το ψάρι κάθεται στο βυθό.
- Κόκκινες ή μελανές ραβδώσεις στα πτερύγια ή το σώμα
Η δηλητηρίαση από αμμωνία μπορεί να συμβεί ξαφνικά, ή σταδιακά για μία περίοδο ημερών. Αρχικά τα ψάρια φαίνονται να λαχανιάζουν στην επιφάνεια για αέρα. Τα βράγχια αρχίζουν να γίνονται κόκκινα ή μελανά, και μπορεί να φαίνεται ότι αιμορραγούν. Τα ψάρια χάνουν την όρεξή τους και γίνονται όλο και περισσότερο ληθαργικά. Σε μερικές περιπτώσεις τα ψάρια μπορεί να παρατηρηθεί να κάθονται στο βυθό με κλειστά τα πτερύγια. Δεδομένου ότι η ζημία από δηλητηρίαση αμμωνίας συνεχίζεται, οι ιστοί καταστρέφονται με ένδειξη αυτού τις κόκκινες ραβδώσεις ή μικρές πληγές που εμφανίζονται στο σώμα και τα πτερύγια. Η εσωτερική ζημία συνεχίζεται στον εγκέφαλο, τα όργανα, και το κεντρικό νευρικό σύστημα. Το ψάρι αρχίζει να αιμορραγεί εσωτερικά και εξωτερικά, και τελικά πεθαίνει.
3. Αντιμετώπιση προβλήματος με Αμμωνία
Ο σκοπός δεν είναι απλά να μηδενίσουμε την αμμωνία, αλλά να την κρατάμε πάντα στο μηδέν (όπως και τα Νιτρώδη άλατα ΝΟ2 που είναι και αυτά άκρως τοξικά και δηλητηριώδη).
Σε ένα "άστρωτο" ενυδρείο χωρίς ψάρια δεν υπάρχει πρόβλημα. Απλά περιμένουμε να στρώσει αφήνοντας το 1-2 μήνες να "τρέχει" χωρίς ψάρια και μετά αφού κάνουμε σωστά μια μεγάλη αλλαγή νερού, αρχίζουμε σταδιακά να εισάγουμε λίγα λίγα τα ψάρια έτσι ώστε να τελειώσουμε σε 3-4 μήνες με την εισαγωγή τους. Αλλιώς χρησιμοποιούμε τις μεθόδους που προτείνονται σε διάφορα ενυδρειακά άρθρα, με καλύτερη κατά την άποψη μου τη μέθοδο του μπολιάσματος, μεταφέροντας στο νέο φίλτρο, βιολογικά υλικά μαζί με ίζημα από "στρωμένο" φίλτρο υγιούς ενυδρείου. Μετά από μπόλιασμα ξεκινάμε αμέσως με εισαγωγή του πρώτου (όχι ευαίσθητου) ψαριού που προορίζουμε για τη σύνθεση μας και συνεχίζουμε όπως πιο πάνω με σταδιακή φόρτωση.
Σε ένα "στρωμένο" ενυδρείο ή σε ένα "άστρωτο" με ψάρια, για να μηδενίσουμε την Αμμωνία, καταρχήν θα διακόψουμε το τάισμα για τουλάχιστον για μια δυο μέρες, θα αυξήσουμε την οξυγόνωση με ισχυρή αεραντλία και ανατάραξη της επιφάνειας του νερού, και θα κάνουμε μερικές απανωτές αλλαγές νερού πχ 30-80% (ανάλογα και την ποσότητα αμμωνίας) ακόμα και κάθε μέρα, με νερό ίδιων ή κοντινών παραμέτρων σε θερμοκρασία, σκληρότητα (gH) και οξύτητα (pH) και που δεν περιέχει* φυσικά αμμωνία κλπ τοξικά,
Αν είναι δυνατόν, προτείνω να προσθέτουμε αντιχλώριο seachem prime έως και πενταπλή δόση (ή κάποιο παρόμοιο που να αποτοξικοποιει κι αυτό Αμμωνία και Νιτρώδη εκτός των άλλων). Δοσολογια μια δοση για καθε 1 ppm αμμωνιας που βρισκουμε.
Σημειωση: το prime δεν μηδενιζει το τεστ αμμωνιας, απλα μετατρεπει την ελευθερη τοξικη αμμωνια ΝΗ3, σε ατοξικο μεν για τα ψαρια αμμωνιο ΝΗ4, "θρεπτικο" δε για την συνεχιση της αναπτυξης της βιολογιας (δλδ των αποικιων των νιτροποιητικων βακτηριων).
Η μετρηση συνεχιζει να ειναι ιδια με πριν.
Αυτά τα κάνουμε μέχρι να μετράμε σταθερά συνεχώς μηδέν αμμωνία.
Καλό είναι να προσθέτουμε και βακτήρια εμπορίου μήπως και επιταχύνουν τη διαδικασία ή μπολιάζουμε και πάλι.
* Η βρύση μας φυσιολογικά, αν δεν υπάρχει κάποιο περίεργο πρόβλημα, βγάζει καθαρό νερό χωρίς τοξικά, δεν είναι κακό να μετράμε όμως και το νερό της βρύσης για να ξέρουμε από ποιά βάση ξεκινάμε.
4. Ψάχνουμε να βρούμε την αιτία εμφάνισης Αμμωνίας και να την εξαλείψουμε χτυπώντας το κακό στη ρίζα.
Αυτό είναι το κλειδί για τη μόνιμη λύση του προβλήματος.
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να μας απασχολεί στη φίλτρανση είναι να έχουμε κατάλληλη ποσότητα και ποιότηταυλικών φίλτρου που να καλύπτει την ιχθυοφόρτωση του ενυδρείου.
Αν είναι λίγα τα υλικά ή χαμηλής δυνατότητας φιλοξενίας βιολογίας (βακτηρίων) θα μετράμε πάντα τοξικά.
Αν είναι περισσότερα τα υλικά, δεν θα μας προσφέρουν τίποτα άλλα δεν κάνει κακό να είναι λίγα παραπάνω για κάθε περίπτωση.
5. Υπολογισμός τοξικότητας της Αμμωνίας
Συνήθως με τα τεστ νερού του εμπορίου μετράμε ολική Αμμωνία (ΝΗ3/ΝΗ4) δηλαδή Αμμώνιο ΝΗ4 και ελεύθερη Αμμωνία ΝΗ3.
Καλό είναι να ξέρουμε την ποσότητα της ελεύθερης Αμμωνίας(ΝΗ3) στο νερό, γιατί αυτή είναι που δηλητηριάζει άμεσα τα ψάρια, ενώ το Αμμώνιο ειναι λιγότερο τοξικό.
Φυσικά, η ύπαρξη Αμμωνίας στο νερό, ακόμα και σε μη τοξικά επίπεδα για τα ψάρια μας, σημαίνει ότι έχουμε κάποιο πρόβλημα βιολογίας, που θα οδηγήσει πιθανώς και σε τοξικά επίπεδα γι'αυτό πρέπει να φροντίσουμε να λύσουμε το πρόβλημα.
Όμως δεν χρειάζεται να πανικοβαλλόμαστε χωρίς λόγο για τυχών άμεση δηλητηρίαση.
Την τοξική ελεύθερη Αμμωνία (ΝΗ3) την υπολογίζουμε με αυτό το calculator:
http://www.petgoldfish.net/ammonia-calculator.html
που χρειάζεται 3 δεδομένα: μέτρηση οξύτητας του νερού (pH), θερμοκρασίας και ολικής Aμμωνίας (ΝΗ3/ΝΗ4).
Σημειωση: τους δεκαδικους τους πληκτρολογουμε με τελεια και οχι με κομμα.
Μπορούμε (ανάλογα και με την ευαισθησία του κάθε ψαριού) να ορίσουμε μια γενική άποψη ότι:
Από 0 - 0.01 ppm (mg/L) η ελεύθερη Αμμωνία είναι ακίνδυνη για τα ψάρια.
Από 0.01 - 0.2 ppm (mg/L) η ελεύθερη Αμμωνία προκαλεί προβλήματα στα ψάρια σε μακρόχρονη έκθεση τους σε αυτή.
Από 0.2 ppm (mg/L) και πάνω, η ελεύθερη Αμμωνία μπορεί να προκαλέσει μέχρι και άμεσο θάνατο.
------------------------------------------------------------------------------------
"Μερικές πληροφορίες για τα Νιτρώδη άλατα ΝΟ2, επίσης δολοφόνους για τα ψάρια μας.
Δράση των Νιτρωδών αλάτων (ΝΟ2):
Το ΝΟ2 αντικαθιστά το οξυγόνο (Ο2) της αιμοσφαιρίνης στο αίμα των ψαριών και αυτά πεθαίνουν από ασφυξία.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η ΝΗ3 είναι 10 φορές περίπου πιο τοξική από τα ΝΟ2.
Συμπτώματα ύπαρξης Νιτρωδών αλάτων (ΝΟ2) μπορούν να θεωρηθούν εκτός από τις μετρήσεις:
- Σε χαμηλά επίπεδα ΝΟ2, τα ψάρια μπορεί να τρίβονται σε αντικείμενα ή/και να κάνουν απότομα τινάγματα, ή/και να χάνουν το χρώμα τους.
- Καθώς τα επίπεδα ΝΟ2 αυξάνονται, το ψάρι θα γίνει ληθαργικό, αλλά παρόλα αυτά θα μπορεί να κολυμπάει μέχρι την τροφή.
- Αν το ψάρι έχει προσβληθεί με δηλητηρίαση από τα νιτρώδη, τα βράγχια θα πάρουν ένα χλωμό μαύρισμα έως σκούρο καφέ χρώμα και τα ψάρια μπορεί να εμφανίσουν σημάδια αναπνευστικής δυσχέρειας, δηλαδή να λαχανιάζουν στην επιφάνεια του νερού (αν δεν πρόκειται για λαβυρινθόψαρα που το συνηθίζουν και υπό κανονικές συνθήκες) ή να κολυμπάνε συνεχώς, κάτω από την έξοδο του φίλτρου που γίνεται πιο έντονη ανατάραξη το νερού.
Αντιμετώπιση:
Το καθαρό νερό μέσω ποσοστιαίας αλλαγής με αποχλωριωμένο νερό και σε σωστή θερμοκρασία, προσθηκη δυνατής αεραντλίας, προσθηκη seachem prime, κάποια θεραπεία ή πρόληψη για δευτερογενείς παθήσεις, θα αντιστρέψει μερικές φορές την κατάσταση της υγείας τους."
