Σχεδόν στο εκατό τοις εκατό των περιπτώσεων ενυδρείων
μέσα στη δεξαμενή υπάρχουν ηλεκτρικές συσκευές που είτε περιβάλλονται
από αυξημένη υγρασία όπως είναι οι λάμπες, είτε είναι βυθισμένες μέσα
στο νερό. Κάθε ηλεκτρική συσκευή αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο εμφανίσει
κάποια ηλεκτρική διαρροή.
Με τον όρο Διαρροή εννοούμε την αθέμιτη κυκλοφορία ηλεκτρικού ρεύματος μέσα στο νερό μας που συχνά οφείλεται σε κάποια αστοχία υλικού και άλλες φορές σε επαγωγικά ή στατικά φορτία.
Γιατί έχω διαρροή;
Όσοι γνωρίζουν από τη φύση του ρεύματος αμέσως θα αναρωτηθούν το πώς είναι δυνατό να υπάρχει διαφορά δυναμικού από τη στιγμή που το ενυδρείο είναι κλειστό και απομονωμένο σύστημα που δεν είναι δυνατό να κλείσει κύκλωμα, άρα δεν μπορεί να υπάρχει ροή ρεύματος. Με απλά λόγια είναι σαν ένα πουλί να κάθεται σε ένα καλώδιο ρεύματος, δεν θα πάθει τίποτα. Η υπόθεση αυτή σωστή αρχικά αλλά εδώ θα πρέπει να προσθέσουμε τέσσερις ακόμα παραμέτρους:
Τα παραπάνω είναι ικανά να δημιουργήσουν κατανάλωση άρα και κυκλοφορία του ρεύματος. Όταν σε ένα οργανισμό διαρρέει ρεύμα θα πάθει σίγουρα ζημιά, επειδή μιλάμε για ρεύματα διαρροής που συνήθως έχουν χαμηλή ένταση η ζημιά θα είναι ορατή πρώτα σε ευαίσθητους οργανισμούς, όπως είναι τα σαλιγκάρια και οι γαρίδες και στη συνέχεια σε μεγαλύτερους οργανισμούς όπως είναι τα ψάρια. Μάλιστα υπάρχει περίπτωση ποτέ να μη καταλάβουμε τη βλάβη που δημιουργείτε στα ψάρια γιατί τα συμπτώματα της ζημιάς θα εμφανιστούν ίσως και χρόνια μετά.
Πέρα όμως από τα σαλιγκάρια και τις γαρίδες μέσα στο ενυδρείο μας ζούνε ακόμα ποιο ευαίσθητοι οργανισμοί που εμείς δεν τους βλέπουμε με γυμνό οφθαλμό. Είναι μικρόζωα και βακτήρια που ολοκληρώνουν την εικόνα του ζωντανού οικοσυστήματος που έχουμε δημιουργήσει. Αυτοί λοιπόν οι οργανισμοί σε περίπτωση διαρροής μπορούν να αποδεκατιστούν. Ειδικά στη περίπτωση του θαλασσινού ενυδρείου, το να συμβεί κάτι τέτοιο μπορεί να είναι δραματικό και να καταστρέψει τους εκατοντάδες μικροοργανισμούς που ζούνε στο νερό, τα υλικά, την άμμο και τα κοράλλια.
Πώς μπορώ να ελέγξω εάν υπάρχει διαρροή;
Η μέθοδος του να δούμε εάν υπάρχει διαρροή είναι πολύ εύκολη, αρκεί να ακολουθήσουμε τα παρακάτω βήματα:
Κάνουμε το δωμάτιο που είναι το ενυδρείο να είναι εντελώς σκοτεινό ή περιμένουμε να νυχτώσει.
Βυθίζουμε μέσα στο νερό ένα δοκιμαστικό κατσαβίδι, έτσι ώστε το κάτω μεταλλικό του μέρος να είναι εντός του νερού και το υπόλοιπο εκτός.
Με τον αντίχειρα μας, δημιουργούμε «σώμα» πιέζοντας το άνω μέρος του κατσαβιδιού, ακριβώς δηλαδή όπως θα κάναμε εάν μετρούσαμε μια οποιαδήποτε πρίζα.
Παρατηρούμε το λαμπάκι. Εάν ανάβει τότε υπάρχει διαρροή ένα όχι δεν υπάρχει.
Πως αντιμετωπίζω τη διαρροή;
Ο μοναδικός τρόπος είναι η τοποθέτηση συσκευής γείωσης του ενυδρείου μας. Γειώσεις για τη χρήση αυτή πωλούνται από λίγα ενυδρειακά καταστήματα ενώ ένας μεγάλος αριθμός εμπόρων δεν γνωρίζει την ύπαρξή τους και τη χρησιμότητά τους.
Εάν λοιπόν δεν θέλουμε ή δεν βρίσκουμε να αγοράσουμε μια έτοιμη γείωση είναι πολύ εύκολο να την κατασκευάσουμε μόνοι μας.
Μαζί με τη γείωση θα πρέπει να δώσουμε προσοχή και σε μερικά άλλα σημεία:
Και μετά τη τοποθέτηση της γείωσης το λαμπάκι στο δοκιμαστικό κατσαβίδι ίσως θα συνεχίσει να ανάβει και είναι λογικό. Όμως θα δείτε ότι στις περισσότερες φορές η ένταση του θα είναι σαφώς μικρότερη.
Μπορεί η διαρροή να προκαλέσει ζημιά στο ενυδρείο μου;
Το περισσότερο πιθανό είναι να δημιουργηθεί ζημιά. Στη περίπτωση των ψαριών θα αργήσει να εμφανιστεί.
Μπορώ να πάθω ζημιά σε άλλα όργανα;
Αυτό που μέχρι τώρα δεν έχουμε αναφέρει είναι η ζημιά που μπορεί να προκαλέσει κάποια διαρροή σε άλλη συσκευή μας και πολλές φορές στο σύνολο του ενυδρείου. Ένα καλό παράδειγμα είναι το PHμέτρο όπου μπορεί να επηρεαστεί και να δείχνει άλλες μετρήσεις. Όταν όμως είναι συνδεδεμένο και με συσκευή CO2 τότε υπάρχει περίπτωση να διοχετεύει περισσότερο ή λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα με αποτέλεσμα είτε να πάθουν ζημιά τα φυτά είτε ακόμα και να δηλητηριαστούν τα ψάρια. Ακόμα λόγω του ότι το PH επηρεάζεται από το CO2, σίγουρα θα δημιουργηθεί πρόβλημα στα ψάρια από την όποια αλλαγή του.
Υπάρχει μια μερίδα από χομπίστες που γειώνουν τα ενυδρεία τους, πάνω σε δομές όπως είναι οι σωληνώσεις του νερού και τα καλοριφέρ. Αυτή η τακτική είναι λανθασμένη γιατί μια αλλαγή της αντίστασης στη δομή ή μια διαρροή τρίτης συσκευής πάνω στη δομή, όπως για παράδειγμα είναι το καλοριφέρ όπου από το κυκλοφορητή του, όταν λειτουργεί μπορούν να υπάρξουν προβλήματα.
Προβλήματα από μη ύπαρξη γείωσης έχουν αναφερθεί και στον αποσυντονισμό διαφόρων τύπων χρονοδιακοπτών.
Επίλογος
Η ύπαρξη γείωσης είδαμε ότι είναι σχεδόν μονόδρομος για τα θαλασσινά ενυδρεία. Η αλήθεια είναι ότι στα ενυδρεία γλυκού νερού σπάνια συναντάμε την ύπαρξη της. Όμως εάν αναλογιστούμε τον κίνδυνο και το πόσο εύκολο είναι να τον αποφύγουμε, είναι κρίμα για ελάχιστα σχεδόν καθόλου χρήματα να παραμελούμε την εγκατάσταση της. Όταν δεν την έχουμε και καταλάβουμε ότι τη χρειαζόμαστε, ίσως ήδη να είναι αργά για μερικού οργανισμούς. Όπως και στα πάντα σχεδόν, η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η πρόληψη.
Με τον όρο Διαρροή εννοούμε την αθέμιτη κυκλοφορία ηλεκτρικού ρεύματος μέσα στο νερό μας που συχνά οφείλεται σε κάποια αστοχία υλικού και άλλες φορές σε επαγωγικά ή στατικά φορτία.
Γιατί έχω διαρροή;
Όσοι γνωρίζουν από τη φύση του ρεύματος αμέσως θα αναρωτηθούν το πώς είναι δυνατό να υπάρχει διαφορά δυναμικού από τη στιγμή που το ενυδρείο είναι κλειστό και απομονωμένο σύστημα που δεν είναι δυνατό να κλείσει κύκλωμα, άρα δεν μπορεί να υπάρχει ροή ρεύματος. Με απλά λόγια είναι σαν ένα πουλί να κάθεται σε ένα καλώδιο ρεύματος, δεν θα πάθει τίποτα. Η υπόθεση αυτή σωστή αρχικά αλλά εδώ θα πρέπει να προσθέσουμε τέσσερις ακόμα παραμέτρους:
1. Το ρεύμα που χρησιμοποιούμε είναι εναλλασσόμενο.
2. Δεν είναι ανάγκη να έχουμε διαρροή μόνο από τη «φάση» αλλά άνετα μπορούμε να έχουμε και από την επιστροφή, οπότε το κύκλωμα κλείνει κανονικά.
3. Η κίνηση των ψαριών, φυτών και η ίδια η ροή του νερού δημιουργεί μεταβλητή αντίσταση, όπως το ίδιο συμβαίνει με τα σώματα των ψαριών. Το ίδιο θα συμβεί όταν εμείς που δεν είμαστε μονωμένοι απόλυτα έρθουμε σε επαφή με το νερό.
4. Υπάρχουν και φορτία στατικού ηλεκτρισμού που δημιουργούνται βασικά από τη τριβή του νερού κατά την κυκλοφορία του. Επίσης υπάρχουν και επαγωγικά ρεύματα που αν και σχεδόν ακίνδυνα για τους μικρούς οργανισμούς είναι σημαντικά. Αξίζει να σημειώσουμε ότι οι επαγωγικές τάσεις δεν είναι αποτέλεσμα δυσλειτουργίας των συσκευών και δεν θα πρέπει να μας ανησυχεί το φαινόμενο της ύπαρξης τους.
Τα παραπάνω είναι ικανά να δημιουργήσουν κατανάλωση άρα και κυκλοφορία του ρεύματος. Όταν σε ένα οργανισμό διαρρέει ρεύμα θα πάθει σίγουρα ζημιά, επειδή μιλάμε για ρεύματα διαρροής που συνήθως έχουν χαμηλή ένταση η ζημιά θα είναι ορατή πρώτα σε ευαίσθητους οργανισμούς, όπως είναι τα σαλιγκάρια και οι γαρίδες και στη συνέχεια σε μεγαλύτερους οργανισμούς όπως είναι τα ψάρια. Μάλιστα υπάρχει περίπτωση ποτέ να μη καταλάβουμε τη βλάβη που δημιουργείτε στα ψάρια γιατί τα συμπτώματα της ζημιάς θα εμφανιστούν ίσως και χρόνια μετά.
Πέρα όμως από τα σαλιγκάρια και τις γαρίδες μέσα στο ενυδρείο μας ζούνε ακόμα ποιο ευαίσθητοι οργανισμοί που εμείς δεν τους βλέπουμε με γυμνό οφθαλμό. Είναι μικρόζωα και βακτήρια που ολοκληρώνουν την εικόνα του ζωντανού οικοσυστήματος που έχουμε δημιουργήσει. Αυτοί λοιπόν οι οργανισμοί σε περίπτωση διαρροής μπορούν να αποδεκατιστούν. Ειδικά στη περίπτωση του θαλασσινού ενυδρείου, το να συμβεί κάτι τέτοιο μπορεί να είναι δραματικό και να καταστρέψει τους εκατοντάδες μικροοργανισμούς που ζούνε στο νερό, τα υλικά, την άμμο και τα κοράλλια.
Πώς μπορώ να ελέγξω εάν υπάρχει διαρροή;
Η μέθοδος του να δούμε εάν υπάρχει διαρροή είναι πολύ εύκολη, αρκεί να ακολουθήσουμε τα παρακάτω βήματα:
Κάνουμε το δωμάτιο που είναι το ενυδρείο να είναι εντελώς σκοτεινό ή περιμένουμε να νυχτώσει.
Βυθίζουμε μέσα στο νερό ένα δοκιμαστικό κατσαβίδι, έτσι ώστε το κάτω μεταλλικό του μέρος να είναι εντός του νερού και το υπόλοιπο εκτός.
Με τον αντίχειρα μας, δημιουργούμε «σώμα» πιέζοντας το άνω μέρος του κατσαβιδιού, ακριβώς δηλαδή όπως θα κάναμε εάν μετρούσαμε μια οποιαδήποτε πρίζα.
Παρατηρούμε το λαμπάκι. Εάν ανάβει τότε υπάρχει διαρροή ένα όχι δεν υπάρχει.
Πως αντιμετωπίζω τη διαρροή;
Ο μοναδικός τρόπος είναι η τοποθέτηση συσκευής γείωσης του ενυδρείου μας. Γειώσεις για τη χρήση αυτή πωλούνται από λίγα ενυδρειακά καταστήματα ενώ ένας μεγάλος αριθμός εμπόρων δεν γνωρίζει την ύπαρξή τους και τη χρησιμότητά τους.
Εάν λοιπόν δεν θέλουμε ή δεν βρίσκουμε να αγοράσουμε μια έτοιμη γείωση είναι πολύ εύκολο να την κατασκευάσουμε μόνοι μας.
Μαζί με τη γείωση θα πρέπει να δώσουμε προσοχή και σε μερικά άλλα σημεία:
- Στην περίπτωση που παρουσιαστεί διαρροή από τη φάση, στο ενυδρείο και υπάρχει γείωση δημιουργείται βραχυκύκλωμα και πέφτει η ασφάλεια πίνακα. Τότε το ελαττωματικό υλικό θα πρέπει να αλλαχθεί άμεσα.
- Απαραίτητο είναι να υπάρχει μαζί με την γείωση και ρελέ διαφυγής. Όλα τα καινούργια σπίτια έχουν ρελέ διαφυγής. Είναι αυτό που αποκαλούμε «αυτόματος»
Και μετά τη τοποθέτηση της γείωσης το λαμπάκι στο δοκιμαστικό κατσαβίδι ίσως θα συνεχίσει να ανάβει και είναι λογικό. Όμως θα δείτε ότι στις περισσότερες φορές η ένταση του θα είναι σαφώς μικρότερη.
Μπορεί η διαρροή να προκαλέσει ζημιά στο ενυδρείο μου;
Το περισσότερο πιθανό είναι να δημιουργηθεί ζημιά. Στη περίπτωση των ψαριών θα αργήσει να εμφανιστεί.
- Έχουμε
ήδη αναφέρει ότι οι μικροοργανισμοί που είναι απαραίτητοι για τη σωστή
ποιότητα νερού και μάλιστα ειδικά στο θαλασσινό νερό δεν επιζούν.
- Το ανάλογο συμβαίνει με τα ασπόνδυλα (σαλιγκάρια, μύδια, γαρίδες)
- Ζημίες στα φυτά λόγο αλλαγής του CO2 (βλέπε παρακάτω)
- Ζημιές σε όργανα και άλλες διατάξεις μετρήσεων.
Μπορώ να πάθω ζημιά σε άλλα όργανα;
Αυτό που μέχρι τώρα δεν έχουμε αναφέρει είναι η ζημιά που μπορεί να προκαλέσει κάποια διαρροή σε άλλη συσκευή μας και πολλές φορές στο σύνολο του ενυδρείου. Ένα καλό παράδειγμα είναι το PHμέτρο όπου μπορεί να επηρεαστεί και να δείχνει άλλες μετρήσεις. Όταν όμως είναι συνδεδεμένο και με συσκευή CO2 τότε υπάρχει περίπτωση να διοχετεύει περισσότερο ή λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα με αποτέλεσμα είτε να πάθουν ζημιά τα φυτά είτε ακόμα και να δηλητηριαστούν τα ψάρια. Ακόμα λόγω του ότι το PH επηρεάζεται από το CO2, σίγουρα θα δημιουργηθεί πρόβλημα στα ψάρια από την όποια αλλαγή του.
Υπάρχει μια μερίδα από χομπίστες που γειώνουν τα ενυδρεία τους, πάνω σε δομές όπως είναι οι σωληνώσεις του νερού και τα καλοριφέρ. Αυτή η τακτική είναι λανθασμένη γιατί μια αλλαγή της αντίστασης στη δομή ή μια διαρροή τρίτης συσκευής πάνω στη δομή, όπως για παράδειγμα είναι το καλοριφέρ όπου από το κυκλοφορητή του, όταν λειτουργεί μπορούν να υπάρξουν προβλήματα.
Προβλήματα από μη ύπαρξη γείωσης έχουν αναφερθεί και στον αποσυντονισμό διαφόρων τύπων χρονοδιακοπτών.
Επίλογος
Η ύπαρξη γείωσης είδαμε ότι είναι σχεδόν μονόδρομος για τα θαλασσινά ενυδρεία. Η αλήθεια είναι ότι στα ενυδρεία γλυκού νερού σπάνια συναντάμε την ύπαρξη της. Όμως εάν αναλογιστούμε τον κίνδυνο και το πόσο εύκολο είναι να τον αποφύγουμε, είναι κρίμα για ελάχιστα σχεδόν καθόλου χρήματα να παραμελούμε την εγκατάσταση της. Όταν δεν την έχουμε και καταλάβουμε ότι τη χρειαζόμαστε, ίσως ήδη να είναι αργά για μερικού οργανισμούς. Όπως και στα πάντα σχεδόν, η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η πρόληψη.
